Đứng trước các Portal-Suy ngẫm một giải pháp

Từ khoảng giữa năm 2003 xuất hiện nhiều tin tức về các 'cổng giao
tiếp điện tử' - hay các Portal - trên các phương tiện thông tin đại
chúng ở nước ta, như cổng giao tiếp điện tử Hà Nội (Hanoi Portal -
HNP); Mạng thông tin tích hợp trên internet của TP. HCM (Hochiminh City
Web); Cổng giao tiếp điện tử Bắc Ninh; Trang thông tin điện tử website
tỉnh Bình Định (Bình Định Portal); Cổng TMĐT Vnemart của Phòng Thương
Mại và Công Nghiệp Việt Nam (VCCI); Cổng Thông Tin Quốc Gia Việt Nam -
VNCG v.v...

Vậy là sau LAN, WAN, Web…, 'Portal' đang trở thành mối quan tâm và hơn
thế nữa, thành một hạng mục đầu tư của các cơ quan nhà nước, các công
ty ... Có lẽ khá nhiều cơ quan chưa kịp phát huy hiệu quả đầu tư vào
các công nghệ trước đã phải đối mặt với những thuật ngữ, khái niệm mới,
mà ngay nhiều người làm CNTT chuyên nghiệp cũng chưa lĩnh hội thấu đáo?
Có cảm tưởng rằng nhiều vấn đề chưa rõ ràng, và chưa phải ai cũng có
thể sẵn sàng nhập cuộc

Những mục tiêu to lớn

Có thể nói chính nhu cầu cải cách hành chính, 'một cửa', nhu cầu cung
cấp thông tin đầy đủ cho công dân, các dịch vụ công trực tuyến... là
sức ép khách quan trước nhất cho việc ra đời các cổng giao tiếp điện tử
- bước đầu tiên để đi đến chính phủ điện tử. Công nghệ này có vẻ hứa
hẹn đáp ứng nhiều yêu cầu, 'làm sẵn' cho ta nhiều dịch vụ…

Tuy vậy, đâu nhất thiết phải 'có mới nới cũ'? Có chăng một sự nhầm lẫn
giữa trang web với một vài dịch vụ kiểu như diễn đàn, hay đăng tin với
khái niệm Portal - một thuật ngữ rất mới trong CNTT, một khái niệm đang
'thời thượng' ở Việt Nam?

Portal là gì?

Từ Portal (cổng) vốn là một thuật ngữ kiến trúc, chỉ lối vào một tòa
nhà lớn. Trong lĩnh vực CNTT, Portal cũng có ý nghĩa tương tự. Có thể
coi đó là cổng vào một kho thông tin lớn, đa dạng. Qua Portal, những
đối tượng người dùng khác nhau có thể truy cập đến nhiều loại thông tin
khác nhau nhưng theo một cách thức thống nhất.

Hiện nay có khá nhiều loại Portal: Portal công cộng, Portal riêng của
công ty hoặc tổ chức, Portal chuyên ngành..., và gần đây còn xuất hiện
các siêu Portal là Portal dẫn đến các Portal mức dưới. Hãy chỉ đề cập
đến các Portal công cộng. Khác với các Portal chuyên ngành thường tập
trung vào một lĩnh vực hẹp nhưng sâu hơn, thông tin do một Portal công
cộng cung cấp bao trùm nhiều lĩnh vực, hoặc nhiều chủ đề trong một lĩnh
vực lớn như kinh tế, khoa học, công nghệ, y học, thể thao, âm nhạc...
Portal tích hợp thông tin từ rất nhiều nguồn khác nhau. Ví dụ một
Portal ở tầm quốc gia phải tích hợp thông tin từ trung ương và các bộ,
ngành, địa phương. Portal của một thành phố phải tích hợp được thông
tin từ các quận, huyện và các sở, ban, ngành.

Portal phục vụ cho nhiều lớp đối tượng sử dụng với các nhu cầu thông
tin khác nhau. Ví dụ một Portal của thành phố phải cung cấp thông tin
về thủ tục hành chính cho những người dân thường, thông tin dự án cho
các nhà đầu tư, thông tin về bản đồ, thắng cảnh cho khách du lịch...
Mọi đối tượng sử dụng đều có thể tìm kiếm và khai thác kho thông tin đa
dạng này một cách dễ dàng qua một giao diện thống nhất mà không cần
biết thông tin nằm ở đâu, do ai quản lý. Ví dụ, người dân phải tìm thấy
và sử dụng được ngay dịch vụ hành chính mà họ cần, chứ không cần quan
tâm đến những cấp chính quyền nào, những cơ quan nào liên quan đến các
thủ tục hành chính đó.

Một trong các đặc trưng nổi bật phân biệt Portal với một website thông
thường là khả năng người dùng giao tiếp trực tuyến, hai chiều để khai
thác các dịch vụ công.

Những điều kiện để xây dựng và phát triển Portal

Trước hết, để xây dựng Portal phải có một lượng thông tin lớn, đa dạng,
từ nhiều nguồn và những thông tin này cần thiết cho nhiều loại đối
tượng sử dụng khác nhau. Bản thân đơn vị làm chủ Portal và các đơn vị
thành viên phải có cơ sở hạ tầng CNTT tương đối phát triển. Ví dụ muốn
xây dựng Portal quốc gia, phải có hệ thống thông tin tiên tiến ở các
bộ, ngành, địa phương và phải có cơ sở hạ tầng viễn thông đủ phát triển
để kết nối các hệ thống thông tin này với trung ương. Hoặc muốn xây
dựng Portal của tỉnh, thành phố cần phải có hệ thống thông tin của các
quận, huyện và các sở, ban, ngành...

Xây dựng Portal là quá trình rất phức tạp và đòi hỏi đầu tư lâu dài.
Nhìn chung, phải chia thành nhiều bước: lập kế hoạch, thực hiện thí
điểm, đánh giá, điều chỉnh, duy trì, phát triển và mở rộng... Một yếu
tố không thể thiếu là phải có sự chỉ đạo tập trung và phối hợp chặt chẽ
giữa các thành viên tham gia trong hệ thống Portal ngay từ đầu để đảm
bảo tính tương thích và hợp chuẩn của các thành phần Portal.

Vì vậy, những xu hướng sau đây là không đúng:

o Xây dựng một website tin tức đơn giản và gọi đó là Portal.
o Tập trung phần lớn kinh phí xây dựng Portal để mua thiết bị, trong
khi chưa có chuẩn bị về thông tin, phần mềm và đội ngũ cán bộ đủ năng
lực.
o Đầu tư lớn để xây dựng Portal nhưng sau đó không dành đủ kinh phí để duy trì hoạt động và phát triển tiếp.

Công nghệ Portal tại Việt Nam

Về mặt công nghệ, một Portal công cộng cần có các tính năng sau:

o Giao diện web
o Tích hợp được thông tin từ các nguồn dữ liệu bên ngoài, như từ các
ứng dụng có sẵn hoặc các website khác dựa trên chuẩn trao đổi thông tin.
o Có công cụ tìm kiếm mạnh.
o Có thư mục phân loại.
o Có các tính năng quản trị nội dung (contents management) mạnh.
o Có khả năng tùy biến, cá nhân hoá cho từng người dùng hoặc từng lớp đối tượng người dùng.
o Khả năng quản lý và khai thác một khối lượng thông tin lớn từ hàng triệu đến hàng trăm triệu trang văn bản.
o Đối với các Portal lớn, phục vụ cho cả người nước ngoài thì tính năng đa ngữ là rất quan trọng.
o Đăng nhập một cửa (single sign-on).

Về công nghệ nền cho Portal, hiện tại ở Việt Nam có sản phẩm TVIS (Tinh
Van I-portal Solutions) của công ty phần mềm Tinh Vân, WebCMS của công
ty Nhất Vinh và VPortal của công ty Vietsoftware; 3C_SmartPortal của
công ty 3C... Liệu sẽ còn có các giải pháp nào được đưa ra và người
dùng nên chọn giải pháp nào cho hiệu quả, liệu có một chuẩn cho Portal
không?

Portal mới và 'thời thượng', các giải pháp của nước ngoài thì đắt và
'đóng', nên các công ty Việt Nam đầu tư cho giải pháp nội địa là một
chiến lược đúng đắn. Tuy nhiên, chọn công nghệ nào để phát triển các
Portal công cộng tại Việt Nam hiện nay chắc chắn còn là vấn đề phải xem
xét một cách nghiêm túc. Nên chăng Ban Điều Hành 112 chú ý đầu tư vào
việc này để có những hướng dẫn cho các thành viên?

Theo PCWorld B - Tháng 3/2004